Każdy kto tylko pamięta Nasze Polskie Kresy i wspomina je nie może oprzeć się stwierdzeniu, że „wtedy i tam to wszystko było bardziej wyraziste i pełne swoistego uroku”.Zapewne wielu z czytelników spotkało się nie raz i nie dwa, z powiedzeniem, że „ na Kresach jak było lato, to było lato – słoneczne i gorące , a zima mroźna i śnieżna”. Podobnie było ize świętami Bożego Narodzenia – to były wspaniałe święta, a nie powtórka z ubiegłej niedzieli. Święta Bożego Narodzenia na Kresach Wschodnich urosły do rangi narodowego symbolu. Na takie postrzeganie świąt miała zapewne wpływ kultura i sztuka, szczególnie ta z czasu zaborów, tworzona ku pokrzepieniu serc. Opowieści babć i dziadków także zrobiły swoje, podsuwając naszej wyobraźni obrazy, jakich teraz nie możemy zaznać. Kresy, tak jak i ich kuchnię, traktujemy jako miłość utraconą, a ta zapada najgłębiej w zakamarki naszej duszy. Wśród pamiątek rodzinnych ocalałych z kresowego świata po okupacjach niemieckiej i sowieckiej oraz po rzezi wołyńskiej, jedną z najcenniejszych jest list zmarłej przed dwudziestu laty Marii Szyłkiewicz, w którym opisała święta Bożego Narodzenia w domu dziadków Alicji Miller. Warto przypomnieć tę specyficznie polską opowieść wigilijną A.D. 1933, z kresowej Atlantydy, ze świata, który wkrótce miał „rozpłynąć się” jak dźwięk dzwoneczków u sań: „Jednym z najpiękniejszych dni mojego życia była Wigilia w domu rodziców mojego męża Gienka (Eugeniusza) u Michaliny i Józefa Szyłkiewiczów.

 Kładąc się spać w tamtych czasach, ludzie w swoich domach nigdy nie byli pewni, czy nagle nie posłyszą:

- Otwierać! Rewizja!

- Otwierać, bo was spalimy!

Pewność siebie tych nieznajomych stojących za drzwiami kazała się domyślać, a właściwie niezbicie dowodziła że są uzbrojeni. Groźne, gardłowe zawołania przypominały głosy dobiegające prosto z piekieł. Mogły zapowiadać tylko najgorsze. I to natarczywe stukanie do drzwi wieczorem, w środku nocy lub nad ranem, jak walenie obuchem po głowie. Kolbami karabinów albo siekierami lub  łomami. W tamtych dniach za drzwiami niemal każdego polskiego domu mógł nagle wyrosnąć przedsionek piekieł.

Do czasu ostatniej wojny wszyscy czuli się jednakowo ważnymi ogniwami tej ziemi, Wołyniakami. Ukraińcy modlili się w cerkwiach, Polacy i Ormianie w kościołach, Żydzi w synagogach, ale na zabawach wiejskich, weselach i festynach, a także i w pracy, czuli się jednością barwną i ciekawą w swej różnorodności. Toteż przyjaźnili się, jedni szanowali dni świąt u drugich i składali sobie świąteczne  życzenia, pomagali sobie i mieszali się przez lata, żeniąc się jedni z drugimi i tworząc specyficzny lud wołyński, którego mowa potoczna i zwyczaje także były mieszaniną mentalności, zwyczajów i słów polskich, ruskich, żydowskich, nawet ormiańskich.

        Urodziłem się 31.10. 1929 r. we Włodzimierzu Wołyńskim z Matki Elżbiety z domu Mojak i Ojca Dominika Demczuka - partyzanta Jazdy Jaworczyków, od 1918 r. kawalerzysty 19 Pułku Ułanów Wołyńskich, utworzonego z Jazdy Jaworczyków pod tym samym dowództwem majora Jaworskiego, podoficera zawodowego 19 Pułku Ułanów (do czasów wojny niemiecko - polskiej w 1939r.). Był dowódcą tajnej grupy AK kolejarzy, twórcą szwadronu 19 Pułku Ułanów i jego późniejszym dowódcą w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty w latach 1942 - 1944.   Do 1939 r. wraz z rodzicami mieszkaliśmy w Ostrogu nad Horyniem, gdzie Ojciec mój pełnił służbę w stacjonującym tam 19 Pułku Ułanów. Wyjechaliśmy z Ostroga pod koniec 1939 r. do Włodzimierza Wołyńskiego do rodziców Matki. Musieliśmy opuścić mieszkanie, które znajdowało się na terenie koszar, w obawie przed wywiezieniem w głąb Rosji, co było w tym czasie standardowym rozwiązywaniem problemu rodzin wojskowych, wyrzucanych z obrębu koszar przez okupanta sowieckiego.  Do czerwca 1941r. trwała okupacja sowiecka. Mimo dużych trudności, dzięki pomocy rodziny Matki, mogliśmy skromnie żyć. Powrót Ojca i Wujka z niewoli sowieckiej podniósł nasz standard życia. Obaj znaleźli pracę w grupach roboczych wojsk sowieckich na terenie Włodzimierza i okolic. Ja ukończyłem szkołę podstawową, byłem też najbliższym pomocnikiem mojego Dziadka, który parał się rolnictwem. 21.06.1941r. o godzinie 5 rano zaczęła się nowa wojna: niemiecko - rosyjska. Na drugi dzień po zajęciu przez Niemców Włodzimierza, Matka moja wraz z nami, trójką dzieci, stanęła przed plutonem egzekucyjnym SS.

Tego wieczoru dzieci do późna bawiły się w chowanego. Wszyscy rozbiegli się po znanych sobie zakamarkach i przycupnęli na podwórzu pośród zabudowań lub w sadzie, w miejscach, które wydawały się nie do odkrycia.  Władek  niepostrzeżenie wspiął się zwinnie jak kot na dąb stojący na pograniczu sadu i lasu u podnóża góry dziadka Ado.

Lubił wspinać się na wysokie drzewa. Jakaś niewyraźna i nieodparta siła od pewnego czasu ciągnęła go do tajemniczego i jakby beztroskiego błękitu nieba.

Gdy wszedł najwyżej, jak tylko potrafił, miał wtedy wrażenie, że chociaż na chwilę uciekał  od pełnej trudu codzienności, nieustannego i męczącego mozołu ciężkiej pracy, który nie omijał również wiejskich dzieci. Chwilami wydawało mu się, jakby nieustannie musieli odganiać od siebie rój pszczół.

- Odgonisz jedne zajęcia czy troski, zaraz opadają cię inne i tak wkoło, dopiero noc przynosi trochę spokoju – myślał nieraz.

Ujrzał po chwili w oknie chaty twarz siadającej na stołeczku ciotki Michaliny z dzieckiem w ręku, jego młodszym kuzynem Franusiem. Po chwili widział, jak dziecko ssie pierś matki. Gdy Franuś o tej porze był głodny i domagał się karmienia, był to zazwyczaj sygnał do podania kolacji.

- No to za chwilę koniec zabawy i babcia wyjdzie zawołać nas na wieczerzę – pomyślał.

Na Wołyniu zamieszkałem w 1929 roku wraz z rodziną, w której było pięciu braci (ja najmłodszy), siostra i rodzice. Najstarsza siostra już w 1927 roku wyjechała, jako mężatka, do Kanady. Rodzice moi sprzedali dość duże gospodarstwo rolne koło Hrubieszowa w województwie lubelskim. Przenieśli się z cała rodziną na Wołyń, gdzie kupili duże gospodarstwo rolno-leśne – około 100 hektarów, w tym 50 hektarów lasów, 48 to były pola uprawne, łąki i pastwiska. Jako pięcioletni chłopiec szybko wrosłem w tamtejszą, polsko- ukraińska społeczność, z jej dwoma językami na co dzień i polską zmiękczoną gwarą wschodnią. Nasza kolonia Kowalówka, gdzie mieszkaliśmy, oraz sołectwo Budy Ossowskie były w 98 procentach zamieszkałe przez ludność polską, natomiast okoliczne miejscowości: Rzewuszki, Ossa, Bobły, Wierzbiczno i wiele innych były wyłącznie ukraińskie lub mieszane, ale z przewagą Ukraińców. Do roku 1039 stosunki sąsiedzkie i współżycie ludności polskiej i ukraińskiej były bardzo poprawne i nic nie wskazywało na to, że mogą być aż tak złe, jak okazało się to u nas na początku 1943 roku. Wówczas policja ukraińska, wysługująca się dotąd Niemcom w likwidacji Żydów, opuściła służbę u nich i pod sztandarem OUN-UPA, zajęła się mordowaniem Polaków. W naszej okolicy z początkiem 1943 roku rozpoczęły się uprowadzenia ludzi przez bojówki UPA.

  Urodziłem się w Zasmykach, wiec zacznę od Zasmyk. Zasmyki – wieś na Kresach Wschodnich w powiecie kowalskim, woj. Wołyńskim położona  wśród lasów, rozciągnięta na długości kilku kilometrów, całkowicie zamieszkała przez ludność polską. Wieś, która w okresie drugiej wojny światowej (szczególnie w latach 1942-1944) zapisała się jako twierdza , dzięki której zawdzięcza życie kilka tysięcy istnień ludzkich narodowości polskiej narażonych na okrutne mordy ze strony nacjonalistów ukraińskich, którzy w ten sposób rozpoczęli walkę o powstanie Samostijnej Ukrainy.   Przodkowie moich rodziców przybyli tam prawdopodobnie gdzieś z okolic Częstochowy lub Radomia. Jeszcze dziś istnieją na mapie takie miejscowości jak Raków, Rakowice, Rakówka, Raków, gdzie prawdopodobnie co drugi mieszkaniec nosi nazwisko Rakowski. Przeludnienie i bieda prawdopodobnie była powodem wędrówki co odważniejszych na wschód „za chlebem”, gdzie ziemia była tania do nabycia i tereny słabo zaludnione. Karczowali lasy, zagospodarowywali odłogi, budowali się, zakładali rodziny. Ojciec mój, o ile pamiętam, miał dwóch braci i cztery siostry, mama dwóch braci i dwie siostry. Do roku 1930 mieszkaliśmy w Zasmykach, rodzice i nas troje rodzeństwa. Najstarsza siostra Adela (1922), Henryka (1937) i ja Edmund (1928).