Początkiem sudeckiego odcinka Camino de Santiago była udostępniona pielgrzymom w 2008 roku Via Cervimontana. Pod tą tajemniczą nazwą krył się szlak prowadzący z Jeleniej Góry na Koniec Świata. Chodzi tu nie tylko o nazywany tak malowniczy zakątek w nadbobrzańskim Borowym Jarze, ale także o przylądek Fisterra (czyli właśnie koniec znanego średniowiecznym europejczykom świata) w hiszpańskiej Galicji. Tam, do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela, na nowo wiodą drogi pielgrzymów z licznych zakątków  naszego kontynentu. Tak, jak było to przez wieki – opisuje przewodnik pielgrzyma Sudeckiej Drogi św. Jakuba. Na szlaku pątników już w średniowieczu była wieś Radomice. W dolnej części wsi w XV w. powstał kościół św. Jakuba, w ołtarzu zachował się rzeźbiony tryptyk z 1451 r., dzieło mistrza Dawida Grosmana z Jeleniej Góry. W górnej części wsi znajduję tablicę informacyjną z 2015 roku przedstawiającą dzieje wsi w języku polskim i niemieckim. Opis w języku niemieckim stanowi 2/3 tekstu, autorem jest Sołectwo Radomice, Stowarzyszenie Historyczne Powiatu Lwóweckiego (Śląsk) stow. zarejestr. Niemieckie Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Wunschendorf.

   Na przełomie lipca i sierpnia 1943 roku:   

W kolonii Cegielnia stanowiącej przedmieście miasta Równe: „Pasąc dziadkową „Białkę” pan Julian /Julian Jamróz – przypis S.Ż.) był świadkiem przygotowań do mordu grupy więźniów, wśród których co najmniej stu należało do polskiej konspiracji. Mordu dokonano na przedmieściach Równego - w tzw. Cegielni. Jego autorem było gestapo i policja ukraińska. - Owa Cegielnia to były tzw. glinianki, czyli doły, z których wybierano glinę na cegły do budowania Równego - mówi. - Otoczone były łąkami, na które w porze kwitnienia kwiatów tutejsi mieszkańcy nie radzili wchodzić. Wydzielały one tak intensywny zapach, że powodował zawroty głowy, a nawet utratę przytomności. W jednym z dołów, z którego wybrano glinę Niemcy zorganizowali „mordownię”. Mnie i grupkę chłopaków często towarzyszących mi przy pasieniu krowy zainteresowało, po co Niemcy jeżdżą do tej glinianki. Podkraść się do niej nie było łatwo. Przy gliniance stała warta. Nam jakoś się udało. Na własne oczy widziałem jakieś belki, deski, kupę sznurów, dużo ściętych choinek, siekiery i jakieś beczki z czarną mazią. W kilka dni później nad Równem od strony glinianek zaczął snuć się czarny dym. Okazało się, że Niemcy w gliniance zbudowali szubienice i część więźniów powiesili. Innych rozstrzelali. Zwłoki pomordowanych ułożyli w pryzmy, obłożyli choinkami, oblali mazią z beczek i podpalili.

Nasza babcia i prababcia Weronika Plicner z domu Garbacz była akuszerką we wsi Jasienówka w powiecie włodzimierskim na Wołyniu. Pomagała w przyjściu na świat miejscowym Polakom i Ukraińcom. Jej mąż Jan Plicner (wcześniej pisane „Plitzner”) pochodził z rodziny spolonizowanych osadników niemieckich. W swoich badaniach genealogicznych nie ustaliliśmy skąd przybyli. Dr Klaus Plitzner z Austrii poinformował nas, że nazwisko jest typowe dla Austrii i Bawarii. Pochodzi najprawdopodobniej od słowa „plitznen”, które w tyrolskiej gwarze oznacza „ostro chlać”. Tak pewnie nazwano przodka, który posiadał te cechy …Plitznerowie szybko zasymilowali się z miejscową ludnością i spolonizowali. Kiedy wybuchła II wojna światowa Weronika była już wdową z szostką dzieci – Władysławem, Walerym, Katarzyną, Józefą, Antoniną i Anną. Anna wyszła za mąż za Feliksa Wesołka, z którym przeprowadziła się do Włodzimierza. Feliks Wesołek byl synem Jana Wesołka, który zaginął robiąc interesy w Mandżurii, która przez pewien czas należała do carskiej Rosji. Zaginął bez wieści podczas bolszewickiej rewolucji. Władysław ożenił się i osiedlił w pobliskiej Sokołówce. Za mąż wyszły też Józefa i Antonina a Katarzyna wyjechała do USA z narzeczonym. Walerek został ze swą matką Weroniką w Jasienówce. Na Wołyniu mieszkało także wielu kuzynów Plicnerów o tym samym nazwisku. Jak pisaliśmy, Plicnerowie spolonizowali się. Prawdopodobnie ze względu na ich katolicyzm, bo na tym terenie, jak na całym Wołyniu, Ukraińców było kilkakrotnie więcej.

Skoro mowa o tworzeniu mitów, warto poświęcić parą słów socjologicznej niezwykłości Legionów Piłsudskiego, która tę mitotwórczą pracę umożliwiła. Styl i poziom życia narzucali tu nie wojskowi lecz studenci, artyści i młodzi naukowcy, zresztą - jak to ujął Wieniawa - nawet zapapuziali profesorowie stawali się tu studentami, odrastały im włosy itd. Przyczynek do społecznej charakterystyki Legionów daje zestawienie z 17 lutego 1917 t., które wylicza, że na 1215 oficerów było min.:
3 profesorów i 9 asystentów Uniwersytetu;
100 nauczycieli (to tym 40 gimnazjalnych i 4 nauczycieli muzyki);
106 inżynierów i architektów;
26 urzędników państwowych i 76 urzędników prywatnych;
59 lekarzy, 9 weterynarzy i 4 dentystów;
27 artystów malarzy, rzeźbiarzy i muzyków;
7 doktorów praw, 12 adwokatów i 10 kandydatów adwokackich;
11 literatów;
10 dziennikarzy.
Liczby te są portretem korpusu oficerskiego, portretem z ostatnich lat wojny, kiedy to „ubyli” już z niego (tak się w raportach oznaczało śmierć) liczni oficerowie stanowiący trzon „Strzelców" - w tym wielu krakowskich literatów, młodych uczonych i studentów z UJ oraz artystów z Akademii Sztuk Pięknych - macierzystej szkoły Rydza-Śmigłego. Socjologiczny wizerunek szeregowych (żołnierzy Legionów) podobny był do portretu kadry, z tym, że mniej było tutaj absolwentów, a więcej studentów i uczniów – pisze Bohdan Urbankowski w rozdziale Dygresja o strzelaniu brylantami w „Filozofii czynu”.

Historycy, z całym szacunkiem dla ich fachowej pracy, wydarzenia opisują często w sposób bardzo skomplikowany, dziennikarze nastawieni raczej na newsy czynią to z kolei w sposób zbyt uproszczony. Faktem  jest, że w dzisiejszych czasach , z powodu chronicznego braku czasu, ludzie najchętniej korzystają z krótkich  i zwięzłych komunikatów. Słowo "rzeź" przeciętnemu człowiekowi kojarzy się z ubojem zwierząt, a więc istot nie mających wpływu na swój los. "Rzeź Wołyńska" natomiast dotyczy Polaków, mieszkańców Wołynia, ludzi którzy nie mieli pojęcia jaki los ich spotka i to z rąk swoich sąsiadów. W lutym 1943 r. na III Konferencji OUN  (Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów)  postanowiono „usunąć” wszystkich nie-Ukraińców, którzy – w ocenie OUN – zajęli ukraińskie ziemie. W praktyce realizacja tego postanowienia polegała na ludobójczych mordach na olbrzymią skalę Polaków , zamieszkujących w pierwszej kolejności właśnie Wołyń. Dlaczego rozpoczęto od tego województwa II RP?. Ano dlatego, że na tym terenie  Polaków żyło najmniej ( ok. 12%, gdy Ukraińcy stanowili; 68%). Również dlatego, że na terenie Wołynia, mimo istniejącej konspiracji nie było żadnego oddziału partyzanckiego AK. Nade wszystko Polacy nie mieli podstaw spodziewać się ataku ze strony swoich sąsiadów, często powinowatych a więc ludzi życzliwie nastawionych. Pierwszą ofiarą była kolonia polska Parośle,  do której Ukraińcy weszli udając sowieckich partyzantów.

Przez prawie 500 lat kościół katolicki obrządku łacińskiego na wschodzie był, można powiedzieć, kościołem polskim. W tym znaczeniu, że ogromna większość wiernych to byli Polacy, językiem nauczania katechezy, całej para liturgii, był język polski. Oczywiście łacina była nienaruszalna - powiedział Ks. prof. Roman Dzwonkowski w referacie "Od polskiego Kościoła do Kościoła Polaków".  Po powstaniu listopadowym carat likwiduje szkolnictwo polskie ale zostaje kościół, który jest ostoją polskości. Carat sprytnie obmyślił depolonizację tych ziem przez tzw. weryfikację dyplomów szlacheckich. Tereny te zamieszkiwały setki tysięcy ubogiej szlachty nie różniącej się stanem posiadania  od chłopstwa (chata, jakiś zagon) ale posiadającej dyplomy szlacheckie uwalniające od służby wojskowej, która wtedy trwała 25 lat, oraz dające prawo do szkół. Ponad 370 000 szlachty zostało wpisanych do stanu chłopstwa i miało być odcięte od polskiej kultury. Dzięki trzymaniu się Kościoła ludność wytrwała przy polskości. Utraciła często język ale zachowała świadomość polską.   Życie religijne trwa – to pokolenie, które otrzymało solidną, według dawnych zasad, formację religijną, trzymało się wiary, choć były dwie sfery językowe. Tego w Polsce ludzie nie wiedzą,  bo ta izolacja od Kresów i cenzura trwająca ponad 40 lat spowodowała ignorancję, nieznajomość tamtejszej rzeczywistości.